اختلالات خواب شرایطی هستند که بر توانایی خوب خوابیدن به طور منظم تاثیر می گذارند. این اختلالات ممکن است در اثر بیماری یا استرس بیش از حد به وجود بیایند. بسیاری از مردم به دلیل استرس، برنامه ی شلوغ و تاثیرات بیرونی دیگر دچار اختلالات خواب می شوند. اگر این مسائل به طور مکرر اتفاق بیافتند و زندگی روزمره را مختل کنند، به اختلالات خواب منجر می شوند. با توجه به نوع اختلال خواب، افراد ممکن است به سختی خوابشان ببرد و در طول روز احساس خستگی کنند. کمبود خواب تاثیرات منفی بر انرژی، خلق و خو، تمرکز و سلامت کلی می گذارد. در برخی شرایط، بی خوابی ممکن است از علائم مشکلات دیگر جسمی یا روحی باشد. این مشکلات خواب ممکن است در نهایت پس از درمان علت اصلی برطرف شوند.
در صورتی که اختلالات خواب در اثر مشکلات دیگر جسمی و روحی به وجود نیامده باشند، برای درمان آن از رویکرد های درمانی مختلف مانند دارو یا تغییر سبک زندگی استفاده می شود.
انواع مختلف اختلالات خواب
اختلالات خواب انواع مختلفی دارند که برخی از آن ها ممکن است ناشی از سایر بیماری های زمینه ای باشند. این اختلالات عبلارتند از :
بی خوابی یا اینسومنیا
بی خوابی به ناتوانی در به خواب رفتن یا خوابیدن در طول شب گفته می شود. این اختلال ممکن است در اثر جت لگ( پرواززدگی)، استرس و اضطراب، هورمون ها و یا مشکلات گوارشی به وجود بیاید.
بی خوابی می تواند بر سلامت کلی و کیفیت زندگی شما اثر منفی بگذارد و به طور بالقوه سبب ایجاد مشکلات زیر شود:
- افسردگی
- مشکل در تمرکز
- زودرنجی
- افزایش وزن
- اختلال در عملکرد کار یا مدرسه
متاسفانه بی خوابی یا اینسومنیا اختلالی رایج است، به ویژه در میان و زنان و افراد مسن.
بی خوابی معمولا به سه نوع تقسیم می شود:
- مزمن: اختلال بی خوابی زمانی مزمن است که به طور مکرر و به مدت یک ماه ادامه داشته باشد.
- متناوب: زمانی که بی خوابی به طور دوره ای رخ می دهد.
- گذرا: زمانی که بی خوابی فقط چند شب در یک زمان طول می کشد
آپنه خواب
آپنه خواب با وقفه در تنفس در هنگام خواب مشخص می شود. این اختلال وضعیتی جدی است که باعث می شود اکسیژن کمتری به بدن برسد. همچنین سبب بیدار شدن در طول شب می شود.
به طور کلی دو نوع آپنه خواب وجود دارد:
- آپنه خواب انسدادی: در آپنه خواب انسدادی جریان هوا متوقف می شود، زیرا فضای راه هوایی مسدود بوده یا خیلی باریک است.
- آپنه خواب مرکزی: در آپنه خواب مرکزی مشکلی در ارتباط بین مغز و عضلات کنترل کننده تنفس شما وجود دارد.
پاراسومنیا یا خواب پریشی
پاراسومنیا یکی از اختلالت خواب است که سبب حرکات و رفتار های غیر طبیعی در خواب می شود. این رفتار ها عبارتند از:
- راه رفتن در خواب
- حرف زدن در خواب
- ناله کردن
- کابوس
- شب ادراری
- دندان قروچه
سندرم پای بی قرار
در سندرم پای بی قرار (RLS) ، فرد نیاز شدید به تکان دادن پاها دارد. این نیاز گاهی با احساس سوزن سوزن شدن در پاها همراه است. اگرچه این علائم ممکن است در طول روز نیز نمایان شوند، اما در شب بیشتر شایع هستند. RLS یا سندرم پای بی قرار اغلب با برخی بیماری ها مانند: اختلال شخصیت، اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) و بیماری پارکینسون مرتبط است، اما علت دقیق آن مشخص نیست.
حمله ی خواب یا نارکولپسی
نارکولپسی با حملات خواب به هنگام بیداری رخ می دهد. در این اختلال فرد به طور ناگهانی و بدون آگاهی قبلی شدیدا احساس خستگی کرده و به خواب فرو می رود. این اختلال ممکن است منجر به فلج خواب شود( اختلالی که فرد بلافاصله پس از بیدار شدن توانایی حرکت را ندارد). اگرچه نارکولپسی ممکن است به خودی خود رخ دهد، اما با برخی از اختلالات عصبی مانند مولتیپل (MS) اسکلروزیس نیز همراه است.
علائم اختلالات خواب
علائم اختلالات خواب با توجه به شدت و نوع اختلال متفاوت است. از طرفی اگر اختلال خواب در اثر بیماری دیگر باشد نیز علائم آن متفاوت است.
برخی علائم کلی اختلالات خواب عبارتند از:
- مشکل در به خواب رفتن یا خوابیدن مداوم
- خستگی در طول روز
- میل شدید به چرت زدن در طول روز
- الگوی تنفسی غیر طبیعی
- تمایل غیرمعمول برای حرکت در هنگام خواب
- تغییرات ناخواسته در برنامه خوابیدن و بیدار شدن
- کج خلقی یا اضطراب
- عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه
- عدم تمرکز
- افسردگی
- افزایش وزن
درمان اختلالات خواب
درمان اختلالات خواب با توجه به نوع و عامل زمینه ای آن متفاوت است. با این حال، به طور کلی درمان آن ترکیبی از رویکرد های پزشکی و تغییر سبک زندگی است.
درمان های پزشکی
درمان های پزشکی برای اختلالات خواب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- قرص خواب
- مکمل های ملاتونین
- داروهای سرماخوردگی یا ضد حساسیت
- دستگاه اکسیژن یا جراحی ( معمولا برای آپنه خواب)
- گارد دندان ( برای دندان قروچه)
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی می تواند کیفیت خواب شما را تا حد زیادی بهبود بخشد، به خصوص زمانی که همراه با درمان های پزشکی انجام شود. این تغییرات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مصرف سبزیجات و ماهی بیشتری را در رژیم غذایی و کاهش مصرف قند
- کاهش استرس و اضطراب با ورزش کردن وانجام حرکت های کششی
- پایبندی به یک برنامه ی منظم خواب
- نوشیدن آب کمتر قبل از خواب
- کاهش مصرف کافئین به ویژه در بعد از ظهر یا عصر
- کاهش مصرف تنباکو و الکل
- خوردن وعده های غذایی کم کربوهیدرات قبل از خواب
- حفظ وزن سالم بر اساس توصیه های پزشک
دکتر متخصص اختلالات خواب
اگر شما هم به علت هریک از عوامل ذکر شده دچار اختلال در خوابیدن هستید، باید به یک دکتر متخصص اختلالات خواب مراجعه کنید. اگر در تهران هستید می توانید به مرکز مشاوره و خدمات روان شناختی پندار نیک با مجوز سازمان بهزیستی استان تهران مراجعه کنید.
