خانواده درمانی چیست و چگونه به توسعه خانواده کمک می کند؟
خانواده درمانی در واقع شاخه ای است از شاخه های مختلف علوم اجتماعی و روانشناسی که علاوه بر آموزش های رفتاری با ارائه مشاوره های گوناگون در جهت رفع مشکلات خانوادگی, توسعه روابط زوجین, توسعه خانواده و بهبود تعاملات بین فردی به خانواده ها کمک می کند. این رشته روان درمانی با استفاده از روش های مختلف به درمان خانواده و بهبود روابط اعضا با یکدیگر می پردازد.
خانواده درمانی چیست؟
در علوم روانشناسی عموما روانپزشکان و روانشناسان از روش های درمانی مختلفی برای درمان تعارضات روانی افراد استفاده می کنند که البته تمامی این اقدامات در جهت بهبود روابط فردی و اجتماعی افراد مختلف جامعه انجام می شود؛ اما پیش از آنکه به محور گسترده جامعه وارد شویم باید بدانید که خانواده اولین و مهمترین نهاد هر اجتماع و جامعه ای است. بنابراین اگر قرار است در حیطه علوم روانشناسی فعالیتی مبنی بر بهبود تعاملات بین فردی صورت گیرد، آغاز این فعالیت باید از بنیان خانواده باشد و شاخه خانواده درمانی بخش مهمی از علوم گسترده روانشناسی است که به این موضوع مهم می پردازد.
در هر اجتماعی خانواده به عنوان اولین و اصلی ترین جزء جامعه معرفی می شود، چرا که هر فرد پیش از ورود به جامعه در اجتماع کوچک خانواده به دنیا می آید، با کمک والدین رشد می کند و سپس به تدریج و آرام آرام به اجتماع بزرگ جامعه خود وارد می شود. بنابراین این خانواده است که نخستین گام ها را در جهت آموزش آداب اجتماعی، روش های برقراری ارتباط، چگونگی رفع نیازهای فردی و اجتماعی، تعاملات بین فردی و … بر می دارد و لذا اگر آموزش درستی در این زمینه صورت نگرفته باشد، قطعا والدین نمی توانند راهنمایی های درستی در این زمینه به فرزندان خود داشته باشند و در نتیجه فرد تازه به بلوغ رسیده در وهله اول از ورود خود به جامعه با مشکلات و چالش های بزرگی مواجه خواهد شد.
خانواده درمانی که توسط مشاورین خانواده، روانپزشکان، روانشناسان و درمانگران خانواده انجام می شود، در واقع شاخه ای است از شاخه های مختلف علوم اجتماعی و روانشناسی که علاوه بر آموزش های رفتاری با ارائه مشاوره های گوناگون در جهت رفع مشکلات خانوادگی، توسعه روابط زوجین، توسعه خانواده و بهبود تعاملات بین فردی به خانواده ها کمک می کند تا با آرامش روانی بیشتری به رفع مشکلات زندگی خود پرداخته و با ایجاد محیطی امن، صمیمی و آرام در پرورش فرزندان خود عملکرد خوب و شایسته ای داشته باشند.
1 خانواده درمانی و پرورش فرزندان
خانواده درمانی با چه هدفی انجام می شود؟
بسیاری از افراد تصور می کنند خانواده درمانی علم خاصی از روان درمانی است که تنها به بهبود روابط خانوادگی می پردازد؛ اما با بررسی فعالیت های گسترده این علم روانشناختی باید بگوییم که خانواده درمانی معمولا با اهداف مختلفی انجام می شود که البته بهبود روابط خانوادگی و تعاملات بین فردی اعضای خانواده بخش اصلی از عملکرد این علم پزشکی می باشد.
مشکلات موجود در خانواده، اختلافات زوجین، تعارضات فردی اعضای خانواده، تغییر رفتار اعضای خانواده در برخورد با مسائل خاص فردی و سایر مشکلات فردی اعضا که موجب تغییر خلق و خوی آن ها می شود، به مرور زمان روی روابط سایر اعضای خانواده نیز اثر می گذارد و بیشترین آسیب در این زمان را کودکان متحمل می شوند.
در واقع با بررسی علوم روانشناختی و رفتاری انسان ها می توان گفت که مشکلات خانوادگی و هرگونه تغییر رفتار هر یک از اعضای خانواده روی رفتار وی با سایر اعضا و همچنین روابط بین فردی اعضای خانواده با یکدیگر اثر می گذارد و به مرور زمان می تواند بنیان یک خانواده را بر هم بزند؛ اما خانواده درمانی با تمرکز روی تغییرات رفتاری اعضای خانواده از بروز رفتارهای نا به هنجار در روابط فردی و بین فردی اعضا با یکدیگر جلوگیری کرده و بدین طریق به استحکام بنیان خانواده می پردازد.
اکنون شاید شما هم تصور کنید تنها هدف خانواده درمانی توسعه بنیان خانواده است که البته این هدف همواره همان هدف نهایی است که زوج ها با مراجعه به درمانگر خانواده می خواهند بدان دست یابند. درمان روابط خانواده ممکن است به دلیل مشکلات زناشویی، روابط عاطفی زوجین با یگدیگر و حتی روابط عاطفی والدین با فرزندان انجام شود و این یعنی هر فرد با توجه به مشکلات خاص خانواده خود می تواند به درمانگر خانواده یا دکتر روانپزشک مراجعه کند؛ اما در کل هدف او از انجام مشاوره های خانواده بهبود و توسعه روابط خانوادگی است.
بنابراین درمان مشکلات خانواده با توجه به شرایط خاص زندگی هر فرد می تواند متغیر باشد و خانواده درمانی با هدف های مختلفی در جهت بهبود و توسعه بنیان خانواده انجام شود؛ اما در کل منظور ما از مراجعه به پزشک درمانگر خانواده این است که فردی عاقل، آگاه و با تجربه ما را در زمینه رفع مشکلات خانواده و بهبود شرایط زندگی فردی و اجتماعی راهنمایی کند.
2 پزشک درمانگر خانواده
خانواده درمانی با چه روش هایی انجام می شود؟
همانطور که گفته شد رفتارهای خاص هر یک اعضای خانواده نه تنها روی روابط اعضا با یکدیگر بلکه به تدریج روی رفتار فردی اعضا نیز اثر می گذرد. خانواده درمانی نیز با هدف شناسایی تغییرات رفتاری اعضای خانواده و کمک به آن ها در درک تاثیر رفتار خویش بر خلق و خوی سایر افراد به توسعه بنیان خانواده می پردازد؛ اما شاید بپرسید این رشته خاص از علوم رفتاری و روانشناختی چگونه یا با چه روش هایی به درمان خانواده ها کمک می کند؟
درمان خانواده با توجه به مشکلات فردی و اجتماعی اعضا معمولا با روش های مختلفی انجام می شود؛ اما به طور کل چند روش عمومی و کلی برای تقویت روابط خانوادگی، بهبود روابط و حل مشکلات خانواده توسط درمانگرهای خانواده استفاده می شود که می توان آن ها را به صورت زیر شرح داد:
روش درمان استراتژیک
این روش درمانی ترکیبی از چند سری روش های روان درمانی است که به صورت استراتژیک به درمان خانواده می پردازد.
ساختار درمانی
در این روش درمانگر روی وضعیت روانی فرد، تعاملات و روابط بین فردی اعضای خانواده تمرکز کرده و مشکلات خانواده را بر مبنای تعاملات اجتماعی افراد بررسی می کند.
روش درمان سیستماتیک
در این روش سیستم ها یا بخش های مختلف یک خانواده مورد بررسی قرار می گیرند و عموما در این روش ریشه مشکلاتی که تحت تاثیر موارد زبان شناختی و اجتماعی ایجاد شده اند، شناسایی و بررسی می شوند.
روایت درمانی
در این روش با بررسی مهارت های درونی، درمانگر سعی دارد فرد را به پرورش استعدادهای ذاتی خود تشویق کند تا با تقویت و شکوفایی مهارت های درونی به حل مشکلات روانشناختی بپردازد. در واقع در این روش درمان به کمک تقویت و شکوفایی استعدادهای ذاتی فرد انجام می شود.
روش درمان میان نسلی
درمانگر خانواده در این روش تعاملات بین فردی اعضای خانواده را با توجه به روابط نسل های مختلف بررسی کرده و با توجه به تعاملات نسل های مختلف به حل مشکلات روابط بین فردی اعضا کمک می کند.
ارتباط درمانی
فقدان ارتباط خوب و موثر روابط زوجین می تواند بر سلامت روانی فرزندان تاثیر بگذارد، از این رو در این روش سعی بر آن است تا با انتخاب روش های موثر و مناسب روابط اعضای خانواده با یکدیگر بهبود یابد.
آموزش روانشناختی
با آموزش مهارت های ارتباطی، تعامل درست و مناسب و چگونگی توسعه روابط اعضای خانواده با یکدیگر سعی می شود تا اعضای خانواده با سلامت و آرامش روانی بهتر و اطلاعات کامل تری برای بهبود بنیان خانواده تلاش کنند.
3 انواع روش های درمان خانواده
بهترین راه درمان خانواده چیست؟
مراجعه به روانپزشک ، مشاور خانواده، روانشناس و درمانگر خانواده در مواجه با مشکلات مختلف خانوادگی در حل و فصل تعارضات، کشمکش های خانوادگی، عدم روابط موثر اعضای خانواده و … می تواند در درمان خانواده و بهبود روابط اعضا با یکدیگر همواره بهترین انتخاب باشد.
پزشک درمانگر با علم و آگاهی کامل از علوم اجتماعی، رفتاری و روانشناختی می تواند مشکلات اعضای مختلف خانواده را ریشه یابی کرده و بدون هیچ پیش داوری و طرفداری یک سویه ای با استفاده از روش های درمانی مختلف و تجربه خود به توسعه خانواده کمک کند؛ اما بهترین درمانگر خانواده کیست؟
در خصوص انتخاب بهترین درمانگر یا مشاور خانواده عوامل مختلفی باید بررسی شوند که البته مهمترین آن ها تخصص و تجربه پزشک می باشد. در واقع بهترین درمانگر خانواده کسی است که در زمینه علوم روانشناختی و رفتاری مطالعات فراوان داشته باشد، چرا که چنین فردی با تخصص و تجربه خود در این زمینه می تواند با اطلاعات و دانش بیشتری به درمان مشکلات مختلف اعضای خانواده بپردازد.
4 بهترین درمانگر خانواده
