پرخاشگری می تواند سبب صدمه زدن به دیگران و یا خود شود. این ویژگی رفتاری، به صورت آگاهانه انجام می شود. پرخاشگری می تواند به صورت تنبیه بدنی یا کتک زدن، تجاوز به حقوق دیگران مثل چیزی را به زور گرفتن و یا به صورت لفظی مانند فریاد زدن، داد و بیداد کردن و رنجاندن افراد با سخنان ناروا باشد.
پرخاشگری مرزهای اجتماعی را نابود می کند و زیر پا می گذارد. پرخاشگری موجب بروز مشکل در روابط اجتماعی و عاطفی بین افراد می شود. بروز رفتار پرخاشگرانه امری طبیعی است اما در صورتی که به طور مکرر اتفاق بیفتد، حتما باید برای درمان و کنترل خشم به روانپزشک مراجعه کرد.
فردی که احساس آزردگی و ناراحتی می کند، بی قرار است و فشاری را بر روی خود حس می کند. در این هنگام کنترل رفتار، برای او بسیار مشکل است. در این مواقع فرد نمی داند که چه نوع رفتاری اجتماعی صحیح می باشد. در این مواقع فرد با پرخاشگری موجب آزار دیگران می شود.
در برخی مواقع فرد با هدف آزار دادن یا انتقام گرفتن، فرد مقابل را تحریک می کند تا رفتار پرخاشگرانه را انجام دهد. بروز حالات اضطراب، افسردگی، اختلال استرسی بعد از آسیب های روانی، وجود ترس و ناامیدی موجب بروز پرخاشگری می شود.
اگر پرخاشگری در مراحل اولیه درمان نشود، موجب افزایش میزان خشونت و شدت آن در آینده می گردد. درمان های گوناگونی برای درمان این مشکل رفتاری وجود دارد. قبل از اینکه فردی به دیگران و خودش آسیب بزند، باید با کشف علت ایجاد رفتار پرخاشگرانه، تلاش کنیم تا فرد بتواند خشم خود را کنترل کند.
افرادی که دچار رفتار پرخاشگرانه می شوند، رفتار تندی از خود نشان می دهند، در اغلب اوقات عذرخواهی می کنند و اعتقاد دارند که از روی عمد این رفتار را انجام نداده اند.
تفاوت خشونت و رفتار پرخاشگرانه در چیست؟
خشونت
در خشونت از نیروی بدنی برای آسیب رساندن به فرد دیگر و یا وسایل فرد دیگر استفاده می شود اما افراد پرخاشگر از نیروی بدنی استفاده نمی کنند و فقط از طریق گفتار و رفتار، موجب آزار افراد می شوند.
حالات قبل از خشم و پرخاشگری شامل موارد زیر می باشد که می توان آنها را با شناخت عامل ایجاد کننده مهار کرد:
- خجالت زدگی
- گناه
- ناامیدی
- آزردگی
- اضطراب
- فشار در شکم
- فشار در فک و صورت
- افزایش دمای بدن
- سنگینی قلب
- سردرد
- لرزش
دلایل پرخاشگری
- وضعیت جسمانی فرد
- وضعیت روحی و روانی فرد
- ساختار خانوادگی فرد
- روابط با دیگران
- محیط کار و یا تحصیل
- عوامل اقتصادی و اجتماعی
- خصوصیات اخلاقی فرد
- تجربه های تلخ زندگی
دلایل پرخاشگری در کودکان و نوجوانان
کودکان
- مهارت های ارتباطی ضعیف
- مشکلات جسمانی که تشخیص نداده شده است.
- استرس و ناامیدی
- الگوبرداری از محیط
- جلب توجه دوستان، معلمین و خانواده
- ابتلا به پارانویا یا اسکیزوفرنی
- اختلال اوتیسم
- اختلال دوقطبی
- افسردگی
- اختلال کم توجهی – بیش فعالی
نوجوانان
پرخاشگری در نوجوانان بسیار شایع است. اگر نوجوانی درگیر حالاتی مانند فریاد زدن در هنگام صحبت کردن، راه اندازی جنجال و دعوا و قلدری نسبت به دیگران شود، پرخاشگر محسوب می شود. در برخی اوقات رفتار پرخاشگرانه نوجوانان، به دلیل استرس، مصرف مواد مخدر، فشار هم سالان و یا روابط ناسالم با اعضای خانواده و دیگران ایجاد می شود. بلوغ نیز یکی از مراحل زندگی نوجوانان است که استرس های خاص خود را دارد. تغییرات هورمونی موجب می شود که نوجوان رفتار پرخاشگرانه از خود نشان دهد، اگر این رفتار مدیریت نشود، نوجوان به فردی پرخاشگر تبدیل می شود.
انواع پرخاشگری
- تصادفی : این رفتار عمدی نیست و در نتیجه بی دقتی انجام می شود. این رفتار بیشتر در کودکان و هنگام عجله داشتن، اتفاق می افتد.
- بیان کننده : این رفتار پرخاشگرانه، تهاجمی و عمدی انجام می شود ولی به کسی آسیب نمی زند. این رفتار ممکن است برای افراد دیگر آزار دهنده می باشد ولی آسیبی به کسی وارد نمی شود.
- خصمانه : افراد پرخاشگر با هدف ایجاد درد فیزیکی، این عمل را انجام می دهند. تهمت زدن، زورگویی و شایعه پراکنی از موارد این نوع رفتار پرخاشگرانه محسوب می شوند. اقدام پرخاشگرانه به دلیل تحریک یا پرخاشگری واکنشی یک نوع تجاوز خصمانه به شمار می آید.
- پرخاشگری ابزاری : درگیری به دلیل اینکه هر فرد خود را مالک یک وسیله می داند.
مشکلات جسمی که موجب بروز پرخاشگری می شود
- بیماری اوتیسم
- اختلال کم توجهی – بیش فعالی
- اختلال دوقطبی
- اسکیزوفرنی
- اختلالات رفتاری
- اختلال انفجاری متناوب
- اختلال استرسی بعد از آسیب روانی
آسیب های مغزی که موجب پرخاشگری و بروز رفتار نامعقول می شود
- سکته مغزی
- آسیب به مغز
- ابتلا به برخی عفونت ها
- ابتلا به برخی از بیماری ها
بشتر بخوانید : درمان تنبلی
درمان پرخاشگری و رفتار پرخاشگرانه
برای درمان مشکلات کودک پرخاشگر باید به مشاوره و روانشناسی کودک مراجعه کنید
- کشف علت و ریشه رفتار پرخاشگرانه
- گفتگو درباره رفتار پرخاشگرانه
- تغییر سبک زندگی
- تغییر حرفه
- ایجاد صمیمیت
- سکوت کردن
- صبوری و تامل کردن
- افزایش ظرفیت تحمل و بردباری
- تغییر وضعیت در زمان ایجاد خشم
- دوش گرفتن
- دراز کشیدن و بستن چشم ها
- تلقین به خود
- آمادگی شنیدن و رفتار ناپسند و نابجا
درمان رفتار پرخاشگرانه
- پزشکان برای برطرف کردن رفتار پرخاشگرانه و تهاجمی افراد، انجام جلسات روان درمانی را پیشنهاد می کنند. به طور مثال رفتار درمانی شناختی، به فرد کمک می کند تا رفتارهای خود را کنترل کند. در این روش نوعی مکانیزم آموزش داده می شود که فرد با شرایط گوناگون خود را وفق دهد. در این روش بازخوردها و عواقب کارهای شخص به او نمایان می شود.
- گفتگو درمانی: در این روش علت و ریشه رفتار پرخاشگرانه کشف می شود و احساسات منفی موجود در فرد برطرف می شود.
- استفاده از داروهایی مانند فنی توئین، کاربامازپین
- استفاده از داروهای تثبیت کننده خلق برای درمان و بهبودی بیماران مبتلا به آلزایمر، اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی
- تجویز مکمل دارای اسیدهای چرب امگا 3